Ngẫm ngợi cuối tuần: Vẫn là những bài học nông thôn

Người ta bảo, tháng Ba, trời động mưa rào, nghe tiếng sấm thì ngải cứu bắt đầu đắng.

Hôm trước thăm nhà bạn, được bạn đãi bữa lẩu gà ngải cứu, đắng nghét. Nhớ ra sấm tháng Ba có từ đầu tháng. Bây giờ lúa đã có "cứt gián", nghĩa là bắt đầu có mầm đòng.

Năm nay rét "tái tam", tức là rét đi rét lại, có chỗ phải gieo mạ lần thứ ba mới cấy được. Rét xóa sổ mất khá nhiều thóc giống.

Nhìn lúa Xuân rợn sóng trong gió nồm nam, tôi bảo cô em: Thời tiết đẹp quá, vụ này chắc khá. Em gái nheo mắt nhìn xa, nói thững: Ba tháng trông cây không bằng một ngày trông quả anh ơi. Anh quên là trời nồm ấm thế này lại mưa lây rây cả tháng, sâu bọ phát nhanh lắm, em chả dám chắc cái gì! Ấm thì phải nắng cơ, mưa phải mưa rào cơ, mới mừng!

Ừ, rời nhà ra phố gần nửa thế kỉ, tôi quên khuấy kinh nghiệm làm nông. Nhưng được cô em nhắc là nhớ lại ngay. Nhà nông là vậy. Cũng như trước đó mấy hôm, vườn ngô trước ngõ chưa trổ cờ mà cây mập và cao ngang lưng, đoán rằng sẽ thu to vụ này. Tuần sau trở lại, vườn ngô tan hoang như bị... bom rải thảm. Cơn giông kèm lốc với mưa đá phá sạch.

Nhà nông là thế đấy, không hạn thì sâu bọ gió lốc úng lụt. Chưa kể thuốc sâu, phân bón đạm lân có năm giá siết cổ. Làm xong vụ lúa thì tiền chi ra cho cây có khi còn lớn hơn thu. Nông nghiệp lụi cụi, việc ai nấy lo. Người dân đã nghèo lại "tứ bề thọ địch". Nếu không tay năm tay mười sờ vào tí rau cỏ, tí chăn nuôi, tí nghề phụ đan lát, chỉ trông cây lúa như xưa thì khó mà sống.

            ***

Em tôi chỉ con mương bê tông nước chảy ràn rạt, bảo: Mương bê tông được cái bắt nước nhanh nhưng không có chỗ cho con cua, con tép, con hến. Nhỡ bữa không ra chợ thì chả có "tí tanh" như ngày xưa. Trước đây cần cái ăn, mang rổ ra mương đãi chừng mười mét mương được cả rổ hến.

Nông thôn nông nghiệp là thế đấy, được và mất là cặp bài trùng. Chỉ có rơm lên đống, thóc vào bồ mới biết đói no. Cái khó nông thôn là cái khó muôn đời.

              ***

Nghèo khó thế, nhưng nông thôn luôn là cái lưng vững chãi cho xã hội nương tựa. Mấy vụ khủng hoảng kinh tế thế giới, an ninh lương thực từ nông thôn đã giữ ổn định cái dạ dày cho nhiều nơi.

Mô hình nông thôn mới vẽ ra đẹp như tranh, nhưng cốt yếu là phải hiệu quả. Cái đầu tiên nông thôn cần là lúa giống phân bón và đầu ra cho an toàn, đừng để đầu vào thì sâu bệnh tấn công cùng với giá phân bón siết cổ, đầu ra thì thương lái tìm cách nắn bóp.

Cho nên phát triển gì thì phát, với nước ta nông thôn vẫn là cái gốc sống quốc gia. Vậy mà mới đây trên truyền hình, bình luận viên ca ngợi việc nông dân trả lại đất, lên phố mở mang làm ăn thu nhập cao hơn, cho đó là khôn ngoan, có ý khen, thì thật là chả hiểu gì nông thôn cả. Họ không hiểu rằng để cho nông nghiệp thu về thấp hơn đầu tư, phải bỏ sới, bỏ cái sở trường, dùng sở đoản để kiếm cái lợi nhất thời thì không thể nào bền vững được.

Hãy nhìn về nông thôn với nhận thức đó là cái gốc của sự bền vững đất nước. Phải đầu tư thực chất, hiệu quả để nông dân yên tâm yêu lấy mảnh đất của mình.