Ảnh minh hoạ: Trung tâm bay không gian Goddard của NASA
Theo đài Sputnik, hôm 15/2, Moskva đã bác bỏ những cáo buộc vô căn cứ về việc triển khai hệ thống chống vệ tinh hạt nhân trong không gian. Một ngày trước đó, các phương tiện truyền thông Mỹ tuyên bố rằng Washington đã thông báo cho Quốc hội và các đồng minh châu Âu về việc Nga phát triển một loại vũ khí hạt nhân mới đặt trên không gian được thiết kế để làm suy yếu mạng lưới vệ tinh của Mỹ.
Nhà phân tích quân sự và Tổng biên tập Tạp chí Quốc phòng Igor Korotchenko khẳng định cáo buộc về kế hoạch của Nga nhằm tiêu diệt các vệ tinh của Mỹ bằng vũ khí hạt nhân nhằm mục đích thúc đẩy gói tài trợ trị giá 60 tỷ USD cho Ukraine. Dù gói viện trợ này trước đó đã được Thượng viện Mỹ thông qua như một phần của dự luật trị giá 95 tỷ USD, nhưng cơ hội để Hạ viện thông qua được cho là rất mong manh.
Theo ông Korotchenko, Nga sở hữu các phương tiện tác chiến chống vệ tinh rẻ và hiệu quả hơn những phương tiện mà Washington cáo buộc nước này đang phát triển.
“Đây là câu hỏi về cách tiếp cận. Thực tế việc triển khai vũ khí hạt nhân trong không gian không hiệu quả về mặt sử dụng, đặc biệt là khi Nga có các phương tiện đơn giản hơn và rẻ hơn nhiều để vô hiệu hóa một phần đáng kể của chùm vệ tinh Mỹ trong trường hợp xảy ra chiến sự”, chuyên gia này nhấn mạnh.
Hệ thống Nudol
Ngày 15/11/2021, Moskva đã tiến hành thử nghiệm chống vệ tinh (ASAT) tấn công trực tiếp bằng cách sử dụng hệ thống chống vệ tinh A-235 Nudol. Cuộc thử nghiệm này đã bắn hạ một vệ tinh trinh sát cũ của Liên Xô được phóng từ năm 1982.
A-235 Nudol là phiên bản cải tiến của hệ thống phòng thủ tên lửa chiến lược A-135 Amur. Tên lửa này có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách lên tới 1.500 km (trong khi A-135 có phạm vi bắn 850 km). Tốc độ đánh chặn của -235 Nudol cũng tăng lên Mach 10, so với tốc độ Mach 3,5 của A-135.
Khác với phiên bản tiền nhiệm, A-235 sử dụng động năng chứ không phải phân mảnh hạt nhân hay chất nổ mạnh để tiêu diệt mục tiêu.
Quá trình phát triển A-235 Nudol bắt đầu từ năm 1985 – 1986, tuân thủ các thỏa thuận tên lửa đạn đạo quốc tế vào thời điểm đó. Loại vũ khí này được thiết kế để trở thành hệ thống phòng thủ tên lửa di động đầu tiên của Liên Xô có khả năng đánh chặn tên lửa tầm xuyên lục địa, tàu vũ trụ và vệ tinh hoạt động ở quỹ đạo cao.
Ngay sau Chiến tranh Lạnh, Almaz-Antey đã đình chỉ việc phát triển A-235. Dự án này được tái khởi động vào năm 2011, 9 năm sau khi Mỹ đơn phương rút khỏi Hiệp ước Chống tên lửa đạn đạo (ABM) vào năm 2002.
Hệ thống này đã được thử nghiệm nhiều lần kể từ năm 2014. Đến tháng 11/2021, A-235 Nudol đã nhắm vào một mục tiêu không gian đang di chuyển cụ thể và cuối cùng phá hủy nó, gây làn sóng tranh cãi ở Lầu Năm Góc.
Vệ tinh nano: Nivelir, Burevestnik và Numismat
Vệ tinh Meridian của Nga. Ảnh: Sputnik
Việc phát triển dự án bí mật Nivelir (Leveler) của Nga do Viện nghiên cứu khoa học trung ương về hóa học và cơ học D.I. Mendeleyev thực hiện từ năm 2011.
Dự án này có mục tiêu xây dựng các vệ tinh nhỏ để kiểm tra các vệ tinh khác trong không gian. Ba trinh sát vệ tinh đầu tiên được cho là đã gắn liền với ba vệ tinh liên lạc được phóng từ năm 2013 đến năm 2015.
Theo các nguồn tin khác, Nga đã thử nghiệm các trinh sát vệ tinh này từ năm 2017. Các vệ tinh này di chuyển trên quỹ đạo, di chuyển ra xa nhau rồi lại gần nhau hơn. Năm 2019, các thiết bị Cosmos-2535 và Cosmos-2536 đã ra mắt. Mục tiêu là nghiên cứu tác động của các yếu tố nhân tạo và tự nhiên của không gian bên ngoài đối với các thiết bị không gian của Nga và phát triển công nghệ bảo vệ chúng.
Đằng sau việc đặt trinh sát vệ tinh vào các quỹ đạo cụ thể là nhằm tác động đến các vệ tinh đối thủ theo nhiều cách khác nhau, bao gồm cả việc kiểm tra, tức là thu thập tất cả thông tin cần thiết về chúng.
Dự án Burevestnik đang được phát triển trên cơ sở dự án Nivelir. Tàu vũ trụ này được cho là có khả năng theo dõi nhiều vật thể chuyển động nhanh trong không gian cùng lúc, bao gồm cả tên lửa và vệ tinh ở quỹ đạo cao. Hệ thống radar Numismat (Numismatist) cho không gian gần cũng đang được phát triển ở Nga. Đây cũng là những “vệ tinh nano” rất khó phát hiện.
Hệ thống Kontakt
Liên Xô bắt đầu phát triển hệ thống 30P6 Kontakt (Contact) từ năm 1983. Đạn 79M6 - tên lửa ba tầng - được lắp trên máy bay chiến đấu đánh chặn MiG-31D.
Được phóng từ máy bay ở độ cao 15 km, loại đạn này được thiết kế để bắn đầu đạn phân mảnh vào không gian. Giới quan sát cho rằng hệ thống Kontakt sẽ là một phương tiện tàng hình và rẻ tiền để tiêu diệt vệ tinh của đối phương.
Hệ thống tác chiến điện tử Tirada
Theo Bộ Quốc phòng Nga, hệ thống ngăn chặn liên lạc vô tuyến điện tử Tirada-2S có khả năng gây nhiễu điện tử liên lạc vệ tinh với khả năng vô hiệu hóa hoàn toàn. Trong trường hợp này, các vệ tinh có thể bị vô hiệu hóa trực tiếp từ bề mặt Trái Đất.
Có rất ít thông tin về thông số kỹ thuật của Tirada-2S. Hệ thống này được Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Trung ương số 46 của Bộ Quốc phòng Nga Oleg Achasov nhắc đến lần đầu vào năm 2017. Ông Achasov cho biết tổ hợp di động Tirada-2S nhằm gây nhiễu các vệ tinh liên lạc được tạo ra như một phần của chương trình hiện đại hóa vũ khí giai đoạn 2018 - 2027.
Hệ thống laser Peresvet
Ngày 1/3/2018, trong bài phát biểu trước Quốc hội Liên bang, Tổng thống Nga Vladimir Putin lần đầu tiên đề cập đến vũ khí laser của Nga dành cho tác chiến phòng không và chống vệ tinh, Peresvet.
Đến tháng 2/2019, Tổng thống Nga tuyên bố việc lắp đặt hệ thống laser này đã khẳng định những đặc điểm độc đáo cùng với tên lửa siêu thanh Kinzhal.
Theo các nhà quan sát quân sự Nga, hệ thống laser này có khả năng làm mù hệ thống quang học của vệ tinh trinh sát, máy bay không người lái và máy bay.
Dự án Peresvet vẫn được giữ bí mật nên rất khó để đoán nó được trang bị loại tia laser nào. Một số nhà khoa học tin rằng đây là tia laser được bơm bằng hạt nhân, những người khác cho rằng tổ hợp này sử dụng tia laser oxy-iốt (OIL) với bơm nổ i-ốt.
Các hệ thống nói trên chỉ là một số hệ thống có tiềm năng được phát triển bởi tổ hợp công nghiệp quân sự Nga. Các hệ thống này cho thấy Moskva có khả năng sử dụng tiềm năng khoa học và công nghệ kéo dài hàng thập kỷ của mình để đảm bảo an ninh quốc gia trong trường hợp xảy ra xung đột quy mô lớn.