Chỉ còn hơn 1 thập kỷ để ngăn chặn thảm họa biến đổi khí hậu

Cảnh hạn hán tại Ahmedabad, Ấn Độ. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Trang mạng edition.cnn.com đưa tin,  theo một báo cáo vừa được Ủy ban liên chính phủ về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (IPCC) - cơ quan khoa học toàn cầu về biến đổi khí hậu - công bố hôm 8/10, các chính phủ trên thế giới phải có "những thay đổi nhanh chóng, sâu rộng và chưa từng có trong tất cả các lĩnh vực của xã hội" để tránh những tai họa thảm khốc do biến đổi khí hậu gây ra.

Báo cáo cho biết Trái Đất sẽ đạt tới ngưỡng quan trọng - nhiệt độ tăng thêm 1,5 độ C so với mức của thời kỳ tiền công nghiệp - vào đầu năm 2030, dẫn đến nguy cơ hạn hán trầm trọng, cháy rừng, lũ lụt và thiếu lương thực đối với hàng trăm triệu người.

Thời hạn này được tính dựa trên mức phát thải khí nhà kính hiện tại.

Hành tinh của chúng ta đã đi được 2/3 quãng đường, với nhiệt độ toàn cầu tăng lên khoảng 1 độ C.

Để tránh cho nhiệt độ tăng cao hơn nữa sẽ đòi hỏi chúng ta phải hành động đáng kể trong những năm tới.

Andrew King, một giảng viên về khoa học khí hậu thuộc Đại học Melbourne, nhận định "đây là điều đáng lo ngại bởi vì chúng ta biết sẽ có thêm nhiều vấn đề phát sinh nếu nhiệt độ toàn cầu tăng vượt quá 1,5 độ C, bao gồm nhiều đợt nóng và mùa Hè oi bức hơn, mực nước biển dâng cao hơn, và nhiều nơi trên thế giới sẽ chứng kiện tình trạng hạn hán và lượng mưa tồi tệ hơn."

Lượng khí thải carbon dioxide (CO2) toàn cầu sẽ cần giảm 45% so với mức của năm 2010 vào năm 2030 và xuống còn 0% vào khoảng năm 2050 để giữ cho nhiệt độ Trái Đất tăng ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Báo cáo của IPCC cho biết việc giảm phát thải khí xuống mức này, mặc dù về mặt kỹ thuật là hoàn toàn có thể, sẽ đòi hỏi những thay đổi rộng rãi trong lĩnh vực năng lượng, công nghiệp, xây dựng, giao thông và đô thị.

Chuyên gia Andrew King nói: "Cánh cửa về việc duy trì nhiệt độ toàn cầu tăng dưới 1,5 độ C đang khép lại nhanh chóng và những cam kết về phát thải khí hiện nay được thực hiện bởi các bên ký Hiệp định Paris không đảm bảo cho chúng ta đạt được mục tiêu đó."

Hậu quả của việc không hành động trong quá khứ

Báo cáo cho thấy rõ ràng là biến đổi khí hậu đang diễn ra - và điều xảy ra tiếp theo có thể còn tồi tệ hơn, trừ khi hành động chính trị quốc tế khẩn cấp được thực hiện.

Panmao Zhai, đồng Chủ tịch Nhóm công tác I của IPCC, cho biết "một trong những thông điệp chủ chốt được nêu rất rõ trong báo cáo là chúng ta đã chứng kiến những hậu quả của việc nhiệt độ toàn cầu tăng thêm 1 độ C, qua việc thời tiết khắc nghiệt hơn, mực nước biển dâng cao và sự tan băng ở Bắc Cực, cùng với những thay đổi khác."

Ngay cả khi sự ấm lên của Trái Đất được giữ ở mức 1,5 độ C hoặc dưới mức này, các tác động sẽ lan rộng và đáng kể.

[Dự báo chấn động: Có thể sắp xảy ra một nạn đói trên quy mô toàn cầu]

Theo báo cáo của IPCC, nhiệt độ trong các đợt nắng nóng vào mùa Hè, chẳng hạn như những gì vừa diễn ra trên khắp châu Âu trong mùa Hè năm nay, được dự đoán có thể sẽ tăng thêm 3 độ C.

Hạn hán thường xuyên hơn hoặc khắc nghiệt hơn, như đợt hạn hán trầm trọng gần đây ở Cape Town, Nam Phi, cũng như các trận bão lớn diễn ra thường xuyên hơn như cơn bão Harvey và Florence ở Mỹ, cũng được nêu lên như sự cảnh báo khi chúng ta đạt đến ngưỡng ấm lên toàn cầu.

Các rạn san hô cũng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, với khoảng 70% đến 90% dự báo sẽ chết, bao gồm cả rạn san hô Great Barrier ở Australia.

Báo cáo cho biết các nước ở Bán cầu Nam sẽ nằm trong số những nước bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, "ước tính sẽ gánh chịu những tác động lớn nhất đối với tăng trưởng kinh tế do biến đổi khí hậu khiến tình trạng ấm lên toàn cầu gia tăng."

Hans-Otto Pörtner, đồng Chủ tịch Nhóm công tác II của IPCC, cho biết: "Mỗi một chút vấn đề nảy sinh thêm, đặc biệt là khi nhiệt độ Trái Đất tăng thêm 1,5 độ C hoặc cao hơn, sẽ làm gia tăng rủi ro liên quan đến những thay đổi kéo dài hoặc không thể đảo ngược, chẳng hạn như một số hệ sinh thái sẽ biến mất."

Cảnh ngập lụt sau những trận mưa lớn tại Port Arthur, Mỹ ngày 31/8. (Nguồn: THX/TTXVN)

Báo cáo trích dẫn những ví dụ cụ thể về tác động của sự ấm lên toàn cầu sẽ giảm khi nhiệt độ Trái Đất tăng 1,5 độ C, so với mức tăng 2 độ C, gồm:

- Mực nước biển toàn cầu sẽ tăng 10cm vào năm 2100.

- Khả năng hiện tượng tan băng ở Bắc Băng Dương vào mùa Hè sẽ xảy ra một lần trong mỗi thế kỷ, thay vì ít nhất một lần trong một thập kỷ.

- Rạn san hô sẽ giảm từ 70% đến 90% thay vì gần như bị xóa sổ hoàn toàn.

"Điều hoàn toàn có thể đối với các định luật hóa học và vật lý"

Báo cáo hôm 8/10 đã được biên soạn trong 3 năm qua và là kết quả trực tiếp của Hiệp định khí hậu Paris năm 2015.

Theo Hiệp định này, 197 quốc gia đã đồng ý với mục tiêu giữ nhiệt độ toàn cầu tăng dưới mức 2 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp và theo đuổi các nỗ lực để hạn chế nó ở mức 1,5 độ C.

Mỹ ban đầu tham gia Hiệp định, nhưng Tổng thống Donald Trump đã rút nước này ra khỏi văn kiện một năm rưỡi sau đó, với lý do hiệp định này bất công với Mỹ.

Để hạn chế nhiệt độ toàn cầu tăng ở mức 1,5 độ C là "điều có thể trong định luật hóa học và vật lý", Jim Skea, đồng Chủ tịch của Nhóm công tác thuộc IPCC, cho biết. "Nhưng làm như vậy sẽ đòi hỏi những thay đổi chưa từng thấy."

Sarah Perkins-Kirkpatrick, một thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Biến đổi khí hậu tại Đại học New South Wales, nêu rõ: "Hợp tác quốc tế là đòi hỏi hoàn toàn cấp bách để hạn chế khí thải và sự ấm lên toàn cầu và những tác động của nó, cũng như sự phối hợp hiệu quả và sự thích ứng và giảm thiểu sẽ gia tăng. Những năm tới sẽ là giai đoạn rất quan trọng cho sự tiến triển của những nỗ lực này."

[Nước biển dâng 'không thể cứu vãn,' Maldives gần như chạm đến giới hạn]

Một vấn đề quan trọng là lượng thải khí giảm, các công nghệ lọc carbon quy mô lớn có thể làm giảm lượng khí thải trong khí quyển và hành động để chống lại tình trạng ô nhiễm tiếp tục gia tăng.

Theo báo cáo, có 2 cách chính để loại carbon ra khỏi bầu khí quyển: thúc đẩy các quy trình tự nhiên đã giúp làm được điều này, và các công nghệ lưu trữ hoặc loại bỏ carbon thí nghiệm.

Khói mù ô nhiễm bao phủ dày đặc tại New Delhi, Ấn Độ. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Tuy nhiên, báo cáo cũng cảnh báo rằng tất cả các phương pháp "đang ở các giai đoạn phát triển khác nhau và một số dựa trên khái niệm hơn những phương pháp khác, vì chúng chưa được thử nghiệm trên quy mô lớn."

Các phương pháp này cũng sẽ đòi hỏi cam kết chính trị đáng kể ở quy mô toàn cầu, như cam kết sẽ làm giảm lượng carbon được thải ra.

Bấp chấp những cảnh báo đáng lo ngại của báo cáo trên, không hề có dấu hiệu cho thấy sự hợp tác như vậy sẽ có thể được thực hiện, đặc biệt là căn cứ vào lập trường của chính quyền Trump về vấn đề này.

Cựu Phó Tổng thống Al Gore nhận xét: "Ngày nay, các chuyên gia khoa học hàng đầu thế giới đã cùng ủng hộ những gì mà 'Mẹ thiên nhiên' đã giúp cho chúng ta hiểu rằng chúng ta cần phải thay đổi khẩn cấp và nhanh chóng hướng đến một nền kinh tế năng lượng sạch toàn cầu."

Ông nói rõ: "Thật không may, chính quyền Trump đã trở thành một kẻ đứng ngoài cuộc hèn nhát trong nỗ lực thiển cận của họ để hỗ trợ các ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch bẩn của quá khứ. Chính quyền đã xung đột trực tiếp với các doanh nghiệp, các bang, các thành phố và công dân Mỹ"./.