Thứ sáu, ngày 29/03/2024

Tin tức trong ngành

Nhà báo - học giả Châu Kim Quới


(07/12/2022 08:55:31)

Cách đây hơn 76 năm, ngay sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Chính phủ ta đã đặt cơ quan đại diện nước ngoài đầu tiên tại Bangkok (Thái Lan), đồng thời mở Sở Thông tin Việt Nam chuyên nhận tin tức từ Việt Nam chuyển sang bằng morse và chuyển phát tới các cơ quan thông tấn, báo chí quốc tế tại địa bàn. Nhà báo Châu Kim Quới được cử là Thư ký, rồi quyền Giám đốc Sở cho đến khi Sở ngừng hoạt động năm 1951. Sau này, với những nỗ lực trong học tập và công tác, ông trở thành một học giả nổi tiếng về tiếng Việt và văn hóa Việt Nam, được nể trọng ở nước bạn.

Trưởng CQTT TTXVN tại Bangkok Nguyễn Thị Đỗ Sinh chia buồn với gia đình nhà báo lão thành Châu Kim Quới, ngày 26/11

1. “Bác Châu Kim Quới mất rồi!” - tin nhắn từ một người bạn trong cộng đồng người gốc Việt tại Thái Lan khiến nhà báo Nguyễn Thị Đỗ Sinh, Trưởng Cơ quan thường trú (CQTT) Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) tại Bangkok, không khỏi bàng hoàng. Chị xúc động chia sẻ: “Tên tuổi và cuộc đời hoạt động của học giả Châu Kim Quới có một phần gắn với cơ quan đại diện báo chí đầu tiên của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ở nước ngoài. Chúng tôi đã định tới thăm gia đình ông trong dịp 77 năm Ngày truyền thống TTXVN tháng 9/2022. Nhưng do Thái Lan vẫn khuyến cáo hạn chế tiếp xúc để tránh lây lan dịch COVID-19 cho những đối tượng nhiều nguy cơ như người cao tuổi, người có bệnh nền, nên chúng tôi tự nhủ sẽ đợi một dịp khác để tới thăm ông. Vậy mà...”.

Nhận chỉ đạo của Lãnh đạo TTXVN, nhà báo Nguyễn Thị Đỗ Sinh đã đến chùa That Thong trên đường Sukhumvit ở thủ đô Bangkok, nơi gia đình tổ chức tang lễ, để thắp nén hương tưởng nhớ nhà báo lão thành. Cảnh tượng tại đây khiến ai cũng xúc động. Cụ bà phu nhân nhà báo Châu Kim Quới nay đã 94 tuổi, tóc trắng, lưng còng, nắm tay người bạn đời, rì rầm trò chuyện như thể ông vẫn còn đó và chỉ đang chợp mắt nghỉ ngơi.

Ông bà có 6 người con cả trai và gái cùng nhiều cháu, chắt. Trò chuyện với phóng viên TTXVN, con gái ông Quới cho biết, ông bà đã sống những năm tháng bên nhau rất hạnh phúc dù những năm gần đây, cả hai đều bị lẫn do tuổi già. Chị rất bất ngờ và cảm kích khi biết đại diện của TTXVN tới viếng cha mình và thay mặt gia đình, cảm ơn TTXVN đã dành sự quan tâm và kính trọng đối với học giả Châu Kim Quới.

2. Năm 2011, nhà báo Trần Ngọc Tiến, nguyên Trưởng phân xã (nay là CQTT) TTXVN tại Bangkok, đã ghi chép nhiều điều thú vị về Sở Thông tin Việt Nam và nhà báo Châu Kim Quới.

Đầu năm 1946, Văn phòng Phái viên Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được lập tại số 120 đường Sathorn Nuea tại Bangkok với tên gọi Phái viên quán, dù khi ấy Chính phủ Thái Lan chưa chính thức công nhận nước ta. Phái đoàn đã tập trung vào công tác ngoại giao, tiếp tế vũ khí cho kháng chiến trong nước và công tác kiều bào, đồng thời mở một cơ quan thông tin ở số 543 phố Silom. Ngôi nhà gỗ hai tầng được dùng làm trụ sở cơ quan đại diện có một tấm bảng to viết bằng tiếng Anh “Vietnam News Service” (Sở Thông tin Việt Nam).
 
... Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) ở Bangkok là cơ quan quảng bá tin tức, phát hành tạp chí và sách tiếng Việt đầu tiên của Việt Nam ở nước ngoài do ông Lê Hi làm Giám đốc đầu tiên từ năm 1946. Đây cũng là nơi xuất phát của các cơ quan ngoại giao ở Myanmar, Trung Quốc. Ông Trần Văn Luân, Tổng lãnh sự Việt Nam đầu tiên ở Yangon, đã xuất hành từ Bangkok và mang anh Hoàng Thịnh của VNTTX đi cùng. Nhắc đến Sở Thông tin cũng phải nhắc lại rằng, thuở ấy chưa có truyền hình, chưa có máy vi tính. Tiếng kêu lách tách của máy đánh chữ, tiếng quay của máy Roneo hiệu Gestener in bản tin là những âm thanh vui của người làm báo. Thuở ấy, các phóng viên quốc tế của các hãng Reuters, AFP không thể vào chiến khu Việt Bắc được, họ phải dùng bản tin của VNTTX tại Bangkok để gửi tin về nước họ...
 
Trích bài viết “VNTTX trong phái đoàn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đầu tiên ở Thái Lan (1946-1951), tác giả Châu Kim Quới, tạp chí Xưa và Nay số 127 - tháng 11/2002

Trò chuyện với nhà báo Ngọc Tiến, học giả Châu Kim Quới cho biết: Sở Thông tin Việt Nam ở Thái Lan là cơ quan quảng bá, giới thiệu tin tức, sách báo, tạp chí và ấn phẩm đầu tiên của Việt Nam ở hải ngoại. Tin tức của ta được chuyển từ nhà sang bằng morse và chuyển phát tới các cơ quan thông tấn, báo chí quốc tế tại địa bàn. Chịu trách nhiệm quản lý, điều hành là Giám đốc Lã Vĩnh Lợi với tên gọi mới là Lê Hi; ông Lê Quang Lễ làm quản lý và ông làm thư ký. Trong sở còn có một số Việt kiều và thành viên khác. Dù nhân lực không nhiều, lại phải làm việc trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn cả về phương tiện và tài chính, nhưng Sở Thông tin vẫn hoạt động hiệu quả: In ronéo bản tin hằng ngày bằng tiếng Anh, tiếng Thái; viết tay in đá tờ Tin Việt Nam hằng tuần; viết bài đăng báo tiếng Anh và báo Thái khi cần lên tiếng phản đối sự vu khống của ngoại quốc.

3. Nhà báo Phạm Hà Linh, nguyên Trưởng CQTT tại Bangkok, từng có cơ hội được gặp ông Châu Kim Quới khi mới chân ướt chân ráo tới Thái Lan trong nhiệm kỳ đầu tiên năm 2006. Anh kể lại: “Nhà ông là một căn hộ nằm trong chung cư một khu đô thị có bảo vệ trực cổng. Mặc dù ở tầng 1 nhưng căn hộ của ông bà vẫn đầy đủ ánh sáng và vô cùng thoáng mát. Ông Quới nói tiếng Việt khá tốt dù đã sống ở Thái Lan nhiều năm. Trong căn hộ của mình, ông dành một phòng làm nơi làm việc với những giá sách cao từ sàn nhà tới sát trần. Nhìn thấy có khá nhiều sách tiếng Việt, tôi trộm nghĩ có lẽ ông mong muốn giữ gìn được bản sắc văn hóa và tiếng Việt trên đất Thái Lan. Sau này khi về Hà Nội, gặp một bạn người Thái làm nghiên cứu sinh về tiếng Việt và văn hóa Việt Nam là học trò của ông Quới, tôi biết thêm nhiều điều về ông. Học giả Châu Kim Quới là giáo sư dạy tiếng Việt và văn hóa Việt Nam tại một trường đại học ở Bangkok. Ông nguyên là cán bộ của Nha thông tin trong đoàn công tác đầu tiên của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được cử sang Thái Lan. Sau này, ông Quới tiếp tục ở lại để thực hiện sứ mệnh duy trì sự hiện diện của người Việt Nam ở nước ngoài”./.
 
Nhà báo Châu Kim Quới (1926-2022)
Ông Châu Kim Quới, bí danh Hoàng Kim Quý, tên Thái là Thawi Sawangpanyangkoon, sinh năm 1926 ở Cần Thơ. Sau khi đỗ tú tài ở trường Lycees Pétrus Ký tại Sài Gòn, chàng thanh niên họ Châu được cử sang Bangkok năm 1946 làm Thư ký rồi quyền Giám đốc Sở Thông tin Việt Nam cho đến năm 1951 khi Sở ngừng hoạt động.

Thời điểm đó, Chính phủ Thái Lan đẩy mạnh bắt bớ người Việt yêu nước, ông Châu Kim Quới phải lánh nạn đến tỉnh Chiang Mai, chuyển sang dùng tên của người Thái và lập gia đình. Tại đây, ông học và tìm hiểu về văn tự cổ Lanna, làm thầu khoán xây dựng, rồi tự túc sang Paris học tiếng Pháp, là người gốc Việt duy nhất được mời viết bia ký bằng văn tự cổ Lanna tại Đài tưởng niệm Tam vương ở Chiang Mai.

Ông có nhiều năm giảng dạy về ngôn ngữ, văn hóa Lanna và tiếng Việt tại các trường Đại học Chiang Mai, Chulalongkorn, Mahidol, Silpakorn, Thammasat (ở Bangkok). Ngoài ra, ông còn được bầu là Ủy viên Ủy ban nghiên cứu lịch sử Thái Lan qua các thư tịch Hán văn; đã phát hiện và tạo lập 20 phông chữ Thái cổ và các tộc Thái ít người; cùng nhiều công trình nghiên cứu về người Thái đen, người Chăm ở Việt Nam. Đặc biệt, ông đã khéo léo vận động một trường đại học có tiếng tại Thái Lan tài trợ phát hành tạp chí song ngữ Thái-Việt mang tên Việt học, mà ông vừa là tổng biên tập vừa là người trực tiếp viết bài kiêm trình bày, thiết kế. Việt học ra số đầu tiên năm 1997, mỗi năm 3-4 số, đã nỗ lực giới thiệu văn hóa, ngôn ngữ, phong tục tập quán, lịch sử Việt Nam, về Bác Hồ và các nhà lãnh đạo của nước ta. Tạp chí đã có tác dụng tốt đối với con em kiều bào, sinh viên Thái Lan học tiếng Việt và những người Thái muốn tìm hiểu, nghiên cứu về Việt Nam và cộng đồng Việt kiều ở Thái Lan.

Tháng 11/2008, ông Châu Kim Quới được Viện Hoàng gia Thái Lan bổ nhiệm làm thành viên một ủy ban chịu trách nhiệm quy định quy luật chuyển ngữ từ tiếng Việt sang tiếng Thái, giúp đồng bộ hóa việc phiên âm tiếng Việt trong tất cả các loại sách, truyện, văn bản... viết bằng tiếng Thái ở xứ Chùa Vàng. Những công trình nghiên cứu của học giả Châu Kim Quới có ý nghĩa lớn đối với ngành ngôn ngữ học và sử học Thái Lan.

Gia đình học giả Châu Kim Quới vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Kháng chiến hạng Ba; riêng ông được trao tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất. Ông cũng được Bộ Ngoại giao tặng Bằng khen vì có đóng góp tích cực trong việc truyền bá tiếng Việt, giữ gìn văn hóa Việt Nam và TTXVN trao tặng Huy chương vì sự nghiệp Thông tấn vào năm 2003.
(Tư liệu Nội san Thông tấn)

Nội san Thông tấn số 11/2022

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Xuyên đêm làm trưng bày ảnh (07/12/2022 08:53:44)

Học tập, quán triệt Nghị quyết Trung ương 6 khóa XIII (07/12/2022 08:51:54)

Đoàn đại biểu TTXVN viếng nguyên Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân (06/12/2022 15:20:57)

Tặng quà bà con dân tộc xã vùng biên Gia Lai (06/12/2022 15:20:44)

Khám sức khỏe định kỳ cho công chức, viên chức và người lao động (05/12/2022 14:34:35)

Đi World Cup trong màu áo TTXVN (02/12/2022 14:16:38)

“Tủ sách Đinh Hữu Dư” trên những hành trình mới (01/12/2022 16:30:10)

Điểm hẹn của những người làm báo đối ngoại (01/12/2022 16:29:12)

Học ảnh với thầy “Tây” (01/12/2022 16:27:15)

Làm việc với đoàn đại biểu Đảng Lao động Mexico (01/12/2022 12:03:38)