Sau khi dịch COVID-19 tác động mạnh mẽ đến ngành hàng không, đặc biệt là “lệnh” dừng bay quốc tế cũng như chỉ khai thác vài chuyến trên trục bay nội địa, hàng trăm máy bay nằm “đắp chiếu” và các hãng hàng không đang đứng trước nỗi lo nguy cơ phá sản.
Tàu bay nằm sân và gánh nặng chi phí
Dự báo giữa tháng Ba vừa qua của Cục Hàng không Việt Nam, thiệt hại của ngành hàng không Việt Nam lên tới 30.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, con số này chắc chắn sẽ gia tăng khi mới đây Bộ Giao thông Vận tải đã có quyết định dừng nhiều đường bay nội địa, đặc biệt cắt giảm tần suất trục Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh để phòng chống dịch COVID-19.
Đơn cử, Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu các hãng hàng không chỉ được khai thác 1 chuyến/ngày trên tuyến Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh; Hà Nội-Đà Nẵng/Phú Quốc và đường bay Thành phố Hồ Chí Minh-Đà Nẵng/Phú Quốc từ ngày 30/3/2020. Điều này đồng nghĩa 18 sân bay còn lại (gồm cả Vân Đồn) coi như “đóng cửa.”
Tại sân bay Nội Bài hay Tân Sơn Nhất, dễ dàng bắt gặp cảnh tàu bay nằm la liệt trên sân đỗ, thậm chí phải tận dụng mọi vị trí có thể để xếp tàu bay, cả trong khu vực xưởng sửa chữa hay cả trên đường lăn.
“Đường bay quốc tế cũng dừng hết, tàu bay không nằm sân thì biết đi đâu,” đại diện sân bay Nôi Bài thừa nhận.
[Dịch bệnh COVID-19 đã ''kéo'' ngành hàng không Việt chậm lại 3-4 năm]
Dù tàu tạm dừng bay nhưng gánh nặng chi phí mà mỗi hãng hàng không vẫn phải chi trả cả nghìn tỷ đồng để duy trì bộ máy, trả lương, trả tiền thuê máy bay, bảo trì bảo dưỡng, đậu đỗ…
Dẫn chứng, đội bay Vietnam Airlines hiện có 108 chiếc, trong đó có 15 chiếc Boeing 787 và 14 chiếc Airbus 350. Mỗi tháng, tiền thuê, lãi ngân hàng của một chiếc “siêu tàu bay” này rơi vào khoảng 1 triệu USD/chiếc, cả đội tàu bay thân rộng sẽ lên tới gần 30 triệu USD/tháng.
Với Vietjet, hãng đang có 75 tàu Airbus 320, Airbus 321 khai thác, ước tính khoản tiền phải trả có thể lên tới 20 triệu USD/tháng. Điều này cũng không quá khó để ước số tiền mà Bamboo Airways phải chi trả cho đội tàu bay gồm 3 chiếc Boeing 787-9 và 20 chiếc máy bay thân hẹp mỗi tháng.
Ngoài chi phí thuê tàu (hoặc trả lãi vay), hãng hàng không còn phải trả cả tỷ đồng cho tiền đậu đỗ. Được biết, tiền đậu đỗ tại sân bay mỗi ngày của một chiếc Airbus 321 khoảng 1,6 triệu đồng, với dòng Boeing 787 là 4,16. Như vậy, riêng tiền sân đỗ máy bay, mỗi tháng, Vietnam Airlines phải chi trên 6 tỷ đồng; Vietjet khoảng 3,6 tỷ đồng; Bamboo Airways khoảng 1,24 tỷ đồng.
Đề xuất nhiều chính sách cứu hàng không
Theo ước tính của Trung tâm hàng không châu Á-Thái Bình Dương (CAPA), đến cuối tháng Năm, hầu hết các hãng hàng không sẽ phá sản nếu không nhận được các nguồn trợ lực từ các quốc gia.
Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải đã đề xuất một số giải pháp như áp dụng chính sách giảm 50% giá cất, hạ cánh và giá dịch vụ điều hành bay đi, đến với các chuyến bay nội địa, giảm giá 0 đồng với các dịch vụ chuyên ngành thuộc danh mục nhà nước quy định khung giá trong 3 tháng (từ tháng 3 đến tháng 5).
Theo đại diện các hãng hàng không, mức giảm này dù khá tích cực nhưng chưa thấm vào đâu so với thiệt hại hiện tại của các hãng, đặc biệt thời gian hỗ trợ quá ngắn, chỉ trong 3 tháng. Ngay cả khi dịch kết thúc, các hãng vẫn cần thêm tối thiểu 3-6 tháng để phục hồi.
[Kiến nghị giảm giá dịch vụ, miễn thuế nhiên liệu do ảnh hưởng COVID-19]
Theo quy định tại Thông tư 53/2019 của Bộ GTVT, các hãng hàng không đang chịu 16 loại chi phí dịch vụ tại cảng. Vietnam Airlines (gồm cả Jetstar Pacific và Vasco), Vietjet Air, Bamboo Airways năm 2019 đã nộp khoảng 12.700 tỷ đồng các loại phí trực tiếp và gián tiếp. Tuy nhiên, nếu giảm về 0 đồng với 11/16 loại phí do nhà nước quy định khung giá như đề xuất của Bộ Giao thông Vận tải, các hãng chỉ giảm được khoảng vài trăm tỷ đồng, không thấm vào đâu so với thiệt hại dự kiến.
Mỗi tàu bay nằm sân không khai thác sẽ chịu rất nhiều chi phí về bãi đỗ khiến hãng hàng không gặp nhiều thiệt hại về kinh tế trong bối cảnh dịch COVID-19. (Ảnh: Hoàng Anh/Vietnam+) Với phí cất hạ cánh và điều hành bay chiếm từ 10-20% tổng chi phí mỗi chuyến bay, do đó, các hãng hàng không đề xuất giảm 50% với cả 2 loại phí trên trong cả năm 2020.
Ngoài ra, để kích cầu đi lại của người dân khi thị trường phục hồi, việc miễn phí phục vụ hành khách với chuyến bay nội địa (hiện thu từ 70.000-110.000 đồng/người) và giảm 50% với các chuyến bay quốc tế trong 12 tháng rất cần thiết.
Trong 10.000 tỷ đồng thuế mà ngành hàng không nộp ngân sách năm 2019, riêng thuế bảo vệ môi trường đã chiếm gần 50%. Vì thế, các hãng đề nghị giảm 50% thuế nhập khẩu nhiên liệu và bảo vệ môi trường trong 3 tháng cho hãng bay, trường hợp bố trí được ngân sách thì miễn trong 3 tháng.
Thừa nhận các kịch bản ứng phó với COVID-19 được xây dựng giờ đều bị phá sản, ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho biết khi dừng khai thác mạng bay quốc tế, ngành hàng không trông chờ vào thị trường nội địa. Tuy nhiên sau lệnh hạn chế tối đa tần suất khai thác bay nội địa, việc duy trì một số ít đường bay trọng điểm và mỗi hãng chỉ khai thác 1 chuyến bay/ngày đã dẫn đến các hãng rơi vào tình cảnh cạn kiệt nguồn lực.
Theo ông Thắng, diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 khiến ngành hàng không không thể đưa ra các dự báo về sản lượng khai thác hay đánh giá được tăng trưởng trong năm 2020.
“Vấn đề lớn nhất của các hãng hàng không hiện nay là dòng tiền đã mất hết. Thậm chí, Cục Hàng không còn lo lắng có thể có hãng không trụ được, dẫn tới phá sản. Lịch sử ngành hàng không Việt Nam chưa bao giờ rơi vào tình trạng khó khăn, bi đát như bây giờ,” ông Thắng nói.
Được biết, các hãng hàng không đã có báo cáo gửi Cục Hàng không về tình hình hiện tại. Cục Hàng không đang tổng hợp để xem xét, báo cáo tới các cấp có thẩm quyền.
Tăng “cõng” hàng hóa để bù thiệt hại
Trước việc cắt giảm tàu bay cõng khách nội địa do diễn biến của dịch COVID-19, Vietnam Airlines tăng cường khai thác các chuyến bay chuyên chở hàng hóa trong nước và quốc tế.
Cụ thể, trong tháng 3-4, Vietnam Airlines triển khai 195 chuyến bay chuyên chở hàng hóa từ giữa các thành phố lớn trong cả nước hay vận chuyển sang nước ngoài.
Các chuyến bay chở hàng được khai thác bằng máy bay Boeing 787-9, Airbus A350 với sản lượng đạt 20-25 tấn/chiều, tương đương hệ số sử dụng tải đạt 95-100%.
[Miễn, giảm giá nhiều dịch vụ cho các hãng hàng không vì dịch COVID-19]
“Trước bối cảnh nhiều chuyến bay phục vụ hành khách phải cắt giảm tại cả thị trường quốc tế và nội địa, việc đẩy mạnh khai thác đội tàu bay chở hàng hóa giúp hạn chế tình trạng tàu bay “nằm đất,” tối ưu hóa nguồn lực sẵn có của Vietnam Airlines và đóng góp một phần doanh thu cho hoạt động sản xuất kinh doanh của hãng trong giai đoạn này,” lãnh đạo Vietnam Airlines cho hay.
Hãng cũng đang tiếp tục nghiên cứu để đẩy mạnh lĩnh vực vận chuyển hàng hóa từ nay đến cuối năm nhằm góp phần củng cố nền kinh tế-xã hội của đất nước, đồng thời duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh trước những khó khăn do dịch COVID-19 gây ra./.
