Đau khớp gối âm ỉ, đi khám phát hiện u tế bào khổng lồ giai đoạn muộn

Bác sỹ Trần Hoàng Tùng khám cho một bệnh nhân. (Ảnh: T.G/Vietnam+)

Hiện nay có nhiều bệnh nhân đau khớp gối âm ỉ nhưng không đi khám, để tới khi cảm thấy nhức buốt ở xương mới đi khám.

Tiến sỹ Trần Hoàng Tùng - Phó trưởng khoa Phẫu thuật chấn thương chi dưới (Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức) cho biết, tại Bệnh viện, có nhiều trường hợp bệnh nhân khi tới khám ở đầu gối, các bác sỹ phát hiện khối u xương tế bào khổng lồ trong thời gian dài đã âm thầm ăn mòn hết khối lồi cầu ngoài ở bên trong xương đùi khiến bệnh nhân không thể đi lại được.

Không gấp được chân khi tới viện

Bác sỹ Tùng dẫn chứng một bệnh nhân là cô giáo, 36 tuổi, ở Bắc Giang. Cách đây gần 3 năm, bệnh nhân đến trong tình trạng đau, không đi lại được ở chân trái. Khi đến viện bệnh nhân không gấp chân lại được.

Qua thăm khám, các bác sỹ chẩn đoán bệnh nhân được phát hiện mắc căn bệnh u xương tế bào khổng lồ giai đoạn muộn. Khối u không biểu hiện bên ngoài như phình lên hay sưng to mà “âm thầm” ăn mục ruỗng bên trong phần gối của bệnh nhân, gây tiêu hủy toàn bộ lồi cầu ngoài xương đùi, mất sụn khớp.

[Nghịch thuốc pháo tự chế, nam thanh niên bị cắt cụt 3 ngón tay]

Các phương án đã được bác sỹ đặt ra với bệnh nhân như chỉ định mổ lấy u, ghép ximăng xương lần 1, ghép xương lần 2, thay khớp gối hoặc phẫu thuật làm cứng khớp gối lần 3, 4 cho bệnh nhân được đặt ra. Tuy nhiên, chi phí các lần mổ rất lớn. Nếu chọn phương án ghép khớp gối nhân tạo loại đặc biệt với chi phí lên tới 300 triệu đồng và loại khớp này không có sẵn, bệnh nhân phải chờ đợi thời gian dài.

“Nếu bệnh nhân sang Singapore thay khớp, chi phí khoảng 1 tỷ đồng hoặc chờ đợi thay khớp gối trong nước với chi phí khoảng 300 triệu đồng. Tuy nhiên, chưa biết lúc nào mới nhập loại khớp đó về được. Bệnh nhân phải ngừng công việc giảng dạy, cuộc sống sinh hoạt bị đảo lộn,” bác sỹ Tùng cho hay.

Sau một thời gian dài bệnh nhân trên chờ đợi không có khớp để thay, rất may sau một thời gian chờ đợi, từ nguồn hiến khối lồi cầu của một bệnh nhân chết não, các bác sỹ Bệnh viện Việt Đức đã tiến hành ghép xương và khối lồi cầu xương đùi cho bệnh nhân.

Khi đó, các bác sỹ đã quyết định sử dụng khối lồi cầu kèm sụn từ nguồn bệnh nhân tai nạn và chết não hiến tặng, ghép cho bệnh nhân.

“Khối xương lồi cầu đùi kèm sụn sau khi được loại trừ vi khuẩn, virus và tế bào, bảo quản lạnh ở nhiệt độ âm 85 độ C, đem ghép cho nữ bệnh nhân nói trên. So với việc thay khớp gối nhân tạo, việc ghép xương đồng loại này được đánh giá sẽ tốt hơn rất nhiều đồng thời giúp giảm chi phí điều trị xuống còn khoảng 25 - 30 triệu (thấp hơn khoảng 10 lần thay khớp nhân tạo loại đặc biệt). Với những bệnh nhân có bảo hiểm y tế thì được bảo hiểm y tế thanh toán,” bác sỹ Tùng phân tích.

Bác sỹ Tùng cho hay: “Khi ghép cho bệnh nhân, chúng tôi cũng nghĩ đến tình huống xấu là vùng sụn ghép từ nguồn của người chết não có thể sẽ không sống được mà chỉ có phần xương sẽ hòa hợp với cơ thể mới. May mắn, toàn bộ xương và sụn ghép đã 'sống' trong cơ thể bệnh nhân.”

Sau 6 tháng phẫu thuật bệnh nhân đã đi lại rất tốt và đến thời điểm này, sau 3 năm theo dõi liên tục, khối u không tái phát, xương và sụn ghép phát triển tốt bệnh nhân đi lại, làm việc, chạy gần như bình thường.”

Không coi thường triệu chứng đau khớp

Trong ba năm qua, các bác sỹ Khoa phẫu thuật Chi dưới (Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức) đã ghép được cho 8 bệnh nhân với tiến triển tốt. 7 bệnh nhân đi lại được bình thường, 1 bệnh nhân sau hơn 2 năm khối xương liền rất ít nhưng phần sụn khớp hồi phục kém.

Bác sỹ Tùng phân tích, tỷ lệ thành công như trên là rất cao trong y học. Do ưu thế của xương sụn đồng loại là không phải dùng thuốc chống thải ghép, sau một thời gian đồng hóa và tái cấu trúc, xương thành của bệnh nhân, không mang dấu ấn của người cho nên nhu cầu vật liệu gân, xương đồng loại là rất lớn. Nhưng nguồn cung rất ít, hiện có rất nhiều bệnh nhân bị u tế bào khổng lồ phải ghép xi măng xương tạm thời chờ ghép xương.

Theo bác sỹ Tùng, khối lồi cầu xương đùi là một phần quan trọng của khớp gối, có vai trò chịu lực chính của cơ thể. Mặc dù u tế bào khổng lồ là bệnh lành tính nhưng hay tái phát (tỉ lệ từ 10-50%).

U xương tế bào khổng lồ hay gặp ở phần xương dài như: chân, tay và đặc biệt ở lồi cầu xương đùi chiếm tới 50% các trường hợp, gây tiêu huỷ xương khiến cho bệnh nhân không đi lại được, thậm chí là tàn phế. U tế bào khổng lồ có nguy cơ tái phát rất cao từ 10-50%, do nguyên nhân không rõ, có thể do sang chấn, dị dạng mạch máu, tụ máu trong xương gây biến đổi bạch cầu thành các đại thực bào gây tiêu xương. Đây là loại u lành tính nhưng hay tái phát, do vậy, bệnh nhân cần thăm khám sớm, tránh để bệnh tiến triển nặng.

Hiện nay, nhiều người bệnh điều trị rất khó khăn do nghĩ là đau khớp gối thông thường và thường cố chịu đựng. Chỉ khi đau quá mới đến khám thì bệnh thường ở giai đoạn muộn, khối u “gặm nhấm” phần lớn xương vùng khớp gối, u thường gây tiêu hủy hết xương, nếu khối u phát triển ở phần khớp thì bệnh nhân không còn điểm tựa để thay khớp.

Theo bác sỹ Tùng, phương án ghép xương từ người cho chết não cho những bệnh nhân mắc u xương tế bào khổng lồ là phương án bền vững và tối ưu nhất. Nếu bệnh nhân may mắn, khối u không tái phát, xương và sụn ghép phát triển tốt thì chỉ phải mổ một lần duy nhất với chi phí thấp mà vẫn khỏi bệnh. Hện nguồn xương và mô được hiến tặng đều được bảo quản tại Ngân hàng Mô, Bệnh viện Việt Đức, tuy nhiên nguồn hiến này rất ít ỏi.

Bác sỹ Tùng khuyến cáo: “Các bệnh nhân khi cảm thấy đau trong khi vận động cần phát hiện sớm. Một cái đau nhẹ mình cũng không thể chủ quan được nếu mình cảm thấy đau sâu trong xương, khối u khi đã ở giai đoạn biểu hiện như vậy là đã ở giai đoạn 2, giai đoạn 3.”

U tế bào khổng lồ tỷ lệ rất lớn và hay gặp ở người độ tuổi lao động nên trong trường hợp thấy đau vùng xương, nhất là vùng khớp gối, người dân nên đi chụp phim X-Quang và khám bác sỹ chuyên khoa sớm để phát hiện khối u ở giai đoạn đầu khi mổ lấy u, ghép xương, điều trị tiến triển tốt hơn. Trong trường hợp để lâu quá thì khối u phát triển quá nguy cơ phải mổ nhiều lần, nguy cơ phải ghép xương lớn.

“Chúng tôi đã gặp có những trường hợp thay khớp gối mất 200-300 triệu đồng, thậm chí có bệnh nhân sang Singapore thay khớp gối hết hơn 1 tỷ, bệnh nhân phải mổ đi mổ lại nhưng về vẫn thất bại và phải cắt cụt chân,” bác sỹ Tùng dẫn chứng./.